Kuşadası nı Kurtaralım !!!

Mykonos tan, Santorini den fazlası var, eksiği yok, Çeşme ye Bodrum a göre artısı çok,ancak birileri tarafından katledildi. Betonlaşma olmasaydı Kuşadası topuna fark atardı. Prof. Dr. Ahmet Vefik Alp yazdı.

‘KUŞADALILAR ASİLDİR. KEDİLERİ BİLE PAPYON KRAVAT TAKAR"

Av. Dr. Mehmet Cavit Alp (1907-1996)

‘Kuşadası'nı Kurtaralım…!!!

Mykonos tan, Santorini den fazlası var, eksiği yok,’

Çeşme’ye Bodrum’ a göre artısı çok,

Ancak birileri tarafından katledildi…

Betonlaşma olmasaydı Kuşadası topuna fark atardı…

Prof. Dr. Ahmet Vefik Alp

IAA Uluslararası Mimarlık Akademisi Bölge Başkanı

KUSADASI’NIN ORİJİNİ TAM OLARAK BİLİNMEMEKTEDİR. BİR KURAMA GÖRE YILANCI BURNU MEVKİNDE IONYALILAR TARAFINDAN KURULMUŞ OLAN 'NEOPOLİS' (YENİŞEHİR) LİMAN YERLEŞMESİ KUŞADASININ ÇEKİRDEĞİNİ OLUŞTURMUŞTUR. MENDERES DELTASININ GİDEREK DOLMASI VE EFES'İN KIYI ŞERİDİ İÇLERİNDE KALMASI NETİCESİNDE KUŞADASI GEÇMİŞTE UZUN DÖNEMLER KÜÇÜK BİR KORSAN LİMANI OLARAK YAŞAMIŞTIR. YENİ LİMAN ANLAMINA GELEN ANTIK ADI 'SCALANOVA' DA BURDAN GELMEKTEDİR. ÇEŞİTLİ EGEMENLİKLERDEN SONRA BİR SÜREDE SELÇUKLU HÜKÜMRANLIĞI ALTINDA YAŞAYAN KUŞADASI OSMANLI SADRAZAMI ÖKÜZ MEHMET PAŞA TARAFINDAN FETHEDİLMİŞTİR. SADRAZAM YERLEŞİMİ ÇEVRELEYEN SURLARI VE BUGÜN KENDİ ADIYLA ANILAN VE OTEL OLARAK RESTORE EDİLEN İKİ KATLI KERVANSARAYI İNŞA ETTİRMİŞTİR. KIYIYA SONRADAN BİR DALGAKIRAN İLE BAĞLANAN GÜVERCİNADA ÜZERİNDEKİ KALE İSE ZAMANINDA DENİZDEN GELECEK TEHLİKELERE KARŞI BIR SAHİL KORUMA ISTASYONU OLARAK HİZMET VERMİŞTİR.

DOĞUM YERİ OLAN KUŞADASI'NA BABAM BENİ 1955 YILINDA KÜÇÜK BİR ÇOCUKKEN GÖTÜRMÜŞTÜ. İSVİÇRE DE HUKUK DOKTORASI YAPARAK YURDA DÖNEN VE ISTANBULA YERLEŞEN BABAM CAVIT ALP KUŞADASINDAN HİÇ KOPAMAMIŞTI. MEMLEKETİ İLE GURUR DUYAR, "KUŞADALILAR ASİLDİR. KÖPEKLERİ BİLE PAPYON KRAVAT TAKAR" DERDİ. O ZAMAN KENDİ HALİNDE BİR BALIKÇI KASABASI OLAN KUŞADASINDA SAAT 24.00 TE JENERATÖR KAPATILIR VE BELDE KARANLIĞA GÖMÜLÜRDÜ. TUVALETE MUMLA GİDERDİK.

YERLEŞİM İKİ MAHALLEDEN İBARET İDİ: DÜZLÜKTE BİRBİRİNE DİK DAR SOKAKLARI VE AVLULU GELENEKSEL EVLERİYLE 'CAMİİKEBİR' MAHALLESİ; TEPEDE İSE CUMBALARLA BEZENMİŞ MERDİVENLİ SOKAKLARIYLE 'DAĞ MAHALLESİ. TAŞ KAPLI SOKAKLARINDA EL ARABASIYLA ‘ÇİFTE KAVRULMUŞ’ SATILIR, KIYININ HEMEN HER NOKTASINDA BALIK TUTULUR, DALIŞ YAPILIRDI. GÜNEYİNDE VE KUZEYİNDE HASIR ÇARDAKLI PLAJLARI DOYUMSUZ GÜNEŞ VE KUM ZİYAFETİ ÇEKERDİ. AKŞAM AÇIK HAVA SINEMASINDA YÖRE HALKI BULUŞUR, ROMANTİKLER DALGALARIN GERİ DÖNÜŞÜYLE ŞIKIRDAYAN ÇAKILLARIN MÜZİĞİNİ DİNLERDİ. ÇEVREDE ÇİFTLİKLER VARDI. PİKNİK İÇİN DİLEK YARIMADASINA GİDİLİR KALAMAKİ KOYUNDA CAM GİBİ DENİZ, ÇAM ORMANLARI, ÖTÜŞEN BÖCEKLER VE EŞSİZ DOGAYLA BÜTÜNLEŞİLİRDİ. KUŞADASININ KENDİNE HAS BİRDE KOKUSU VARDI.

SANKİ BENİM ORAYA GİDİŞİM KUŞADASINA BİR START VERMİŞTİ. O YILLARDA YÖRE GÜNDEME GELDİ VE HIZLA YÜKSELME BAŞLADI. ESASEN, EFES VE ÇEVREDEKİ ESKİ MEDENİYETLERİN KALINTILARI İLE MERYEM ANA EVI DÜNYANIN DİKKATİNİ UZUN YILLARDIR ÇEKİYORDU. PRİEN, MİLET VE DİDİM ANTİK KENTLERİ, KUŞADASINDAN GİDİLİYORDU. ÜLKEMİZ GENELİNDE BAŞLATILAN TURİZM HAMLESİNDE KUŞADASI NASİBİNİ FAZLASIYLE ALDI. MUTEDİL İKLİM VE FERAHLATAN İMBAT RÜZGARI SANKİ İNSANLARI BURAYA ÇEKEN BİR MANYETİK GÜÇ İDİ. ÖNCE FRANSIZ TURİZM ZİNCİRİ CLUB MEDİTERRANEE TÜRKİYEDE Kİ ILK TATİL KÖYÜNÜ BURADA İNŞA ETTİ. ULUSLARARASI LİMANIN TAMAMLANMASIYLE ORTALAMA GÜNDE DÖRT-BEŞ GEMİ TURİST BOŞALTIYORDU. 700 YAT KAPASİTELİ MARİNA DÜNYA YATÇILARINI CEZBETTİ. 60 KM MESAFEDE KURULAN ULUSLARARASI AYDIN MENDERES HAVAALANI HALKAYI TAMAMLADI. ARTIK KUŞADASINI TUTMAK MÜMKÜN DEĞİLDİ. YÖRE TURİZM PİLOT ALANI İLAN EDİLDİ . DİLEK YARIMADASI MİLLİ PARK YAPILDI. NİHAYET EFES'İN YANINA KÜÇÜK UÇAKLAR İÇİN BİR HAVAALANI DAHA KONUŞTURULDU. BEŞ YILDIZLI LEB-I DERYA OTELLER BİRBİRLERİNİ KOVALIYORLARDI. HERBİRİ BİR CASİNO AÇTI. MALİKHANELER YAPILDI. KADINLAR DENİZİ İLE MİLLİ PARK ARASINDAKİ DAVUTLAR KOYUNDA YAZLIK EVLER OLUŞTU. DENİZ SERPİNTİSİ VERİMİ OLUMSUZ ETKİLEDİĞİ İÇİN ESKİDEN KIZLARA VERİLEN KIYI ŞERİDİNDEKİ ARAZİLER TURİZM YATIRIMLARI VE TATİL KÖYLERİ İÇİN KREMA OLUŞTURDU. IZMIR-AYDIN OTOYOLU DA GELİNCE KUŞADASI TURİZM DÖVİZ GİRDİSİNDE ISTANBUL'UN ARKASINDA İKİNCİ SIRADA TAHT KURDU.

BUNLAR ÇOK GÜZEL GELİŞMELERDİ. BU AVANTAJLARI KUŞADALI DOĞRU KULLANIP DEĞERLENDİRSEYDİ KUŞADASI BUGÜN DÜNYANIN İLK ON TURİZM MERKEZİ ARASINA GİRER, TURİZM DÖVİZ GİRDİSİ AÇISINDAN DÜNYA SIRALAMASINDA ÖN SAFLARDA GÜREŞİRDİ.

ANCAK ÖYLE OLMADI. KUŞADALI ÖNCE KENDİNİ DÜŞÜNDÜ, 'BENİM İŞİM HALOLLSUN, GERİSİNİ BOŞVER' ZİHNİYETİ HAKİM OLDU. ROKETLEME FIRLAYAN RANT VE ARAZI RAYIÇLERİ İNSANLARIN GÖZÜNÜ DÖNDÜRDÜ. İMAR HAKLARI SONUNA KADAR ZORLANDI. BETON ACUBELER ÇEVREYİ SARDI. YERLEŞİMLER YAMAÇLARA TIRMANDI. GELENEKSEL MİMARİ YOK EDİLDİ. DOĞA VE KÜLTÜR VARLIKLARI KATLEDİLDİ. ANTİK SURLAR RESTORE EDİLMEK YERİNE ÜZERİNE BİNALAR DİKİLDİ. SAHİL ŞERİDİ YOZLAŞTIRILDI. GÜNÜBİRLİK ÇARDAKLAR, GECEKONDUMSU SATIŞ TEZGAHLARI GÖZLERİ TIRMALADI. BİR TARAFTAN MERKEZ HGETONLAŞTI DİĞER TARAFTAN DAVUTLAR KOYUNUN VERİMLİ TOPRAĞI YAZLIK SITELER İÇİN NEREDEYSE TÜMÜYLE İMARA AÇILDI. GÜZELİM KAYISI VE ŞEFTALİ BAHÇELERİ TALAN OLDU. BURALARDA KOOPERATİFLERCE ORGANİZE EDİLEN YAZLIK KONUT YERLEŞİMLERİNDE EVİNİN BALKONUNDAN ELİNİ UZATIYORSUN KARŞI KOMSUYLA EL SIKIŞIYORSUN. ORTAK MEKAN, DONATI ALANI, PARK, YEŞİL ALAN HAKGETİRE. IMAR UYGULAMASI SIRASINDA MALIKLERCE KAMUYA BEDELSIZ TERK EDILEN YÜZBİNLERCE METREKARE YEŞİL ALAN TOZ TOPRAK YIĞINI OLARAK KALDI. BURALAR AMACINA UYGUN DÜZENLENMEDİ. GELİRLERİNİ ARTIRMAK ISTEYEN BELEDIYELER BURALARDA ‘İŞGALİYE’ ADI ALTINDA GÖRSEL KİRLİLİK OLUŞTURAN GÖZLEMECİLER, MANAVLAR, MOBIL MARKETLERE IZIN VERDI.

BİR KESİMDE İKİ KAT İMAR DÜZENINDE OLUŞMUŞ KIYI ŞERİDİNDE BAKIYORSUNUZ ARADA BİR OTEL 10 KAT ÇIKMIŞ VE 7.00 İNŞAAT EMSALİ KULLANMIŞ. DİĞER BİR DEYİŞLE ARSA ALANININ 7 KATI İNŞAAT YAPMIŞ. BÖYLE BİR YOĞUNLUK, BÖYLE BIR İNŞAAT EMSALİ ZEMINI GÜÇLÜ OLAN BAZI DÜNYA METROPOLLERİNDE YER DARLIĞI NEDENIYLE VAR. ÖRNEĞİN NEW YORK'UN MAHNATTAN'INDA, UZAKDOĞUNUN HONGKONG'UNDA VAR. SONRA ÇATI ARALARI MESELESİ BAŞLADI. ÖZELLİKLE YAZLIK KONUTLARDA İSKAN İZNİ OLMAYAN ÇATI ARALARI İLAVE KAT ŞEKLİNDE İSKAN EDİLDİ. DOĞRU, GÜZEL YAPILSA KABULUM. ANCAK ŞEKİLSİZ, BİÇİMSİZ ŞEKİLDE YAPILDI. YAZLIK VİLLALARIN TEPESİNE DEVE KAMBURU GİBİ ÇATI KATLARI OLUŞTURULDU. BELEDİYELERCE BINA SAÇAK KOTLARI YÜKSELTİLEREK BUNLAR YASALLAŞTIRILDI. BINA TEPELERINI ESTETİKTEN YOKSUN GÜNEŞ KOLLEKTÖRLERİ TAÇLANDIRIDI. GARİP MIMARI GEOMETRİLER, KEPAZE ESTETİK ORANTILAR ORTAYA ÇIKTI.

KUŞADALI BÖYLE KABULLENİNCE YÖNETİCİLERDE BUNA AYAK UYDURDU.

FRANSIZ DÜŞÜNÜR MONTESQİEU: 'TOPLUMLAR HAK ETTİKLERİ YÖNETİCİLERLE İDARE OLUNURLAR’ DEMEMİŞMİY Dİ !

KUŞADASININ İMAR PLANLARINI ÖNCE İLLER BANKASI YÜRÜTÜYORDU. YETKİ YEREL YÖNETİMLERE VERİLİNCE BELEDİYELER İMAR PLANLARINI ÖZEL PLANLAMA ŞİRKETLERİNE YAPTIRMAYA BAŞLADILAR. ANCAK TERS BİR İLİŞKİ DÜZENİ OLUŞTU. İMAR PLANCISI BELEDİYEDEN ÜCRET ALMIYOR. ARSA VE ARAZI SAHİPLERİYLE PAZARLIK EDİP ANLAŞIYOR, PLANLARINI O ŞEKİLDE HAZIRLIYORDU. PLANCI NE KADAR DÜRÜST OLURSA OLSUN, PARASINI ALDIĞI KİŞİYE HİZMET ETMEK DURUMUNDADIR. BU BİR TİCARİ ZORUNLULUKTUR. ONUN İSTEKLERİNİN TÜMÜNÜ KARŞILAMASA BİLE BELLİ ÖLÇÜLERDE ETKİLENİP KENDİNİ ZORLAMAK, MÜŞTERİSİNE AVANTAJLAR SAĞLAMAK KONUMUNDADIR. BU DOĞAL BİR KEYFİYETTİR. MESLEKDAŞ PLANCILARI DEĞİL, PARAMIZ YOK SAVIYLA BU DÜZENİ BENİMSEYEN İDARELERİ KUSURLU BULUYORUM. BU SÜREC İÇERİSİNDE PLANCI PLAN BÜTÜNLÜĞÜNÜNDEN KOPUP IMAR PLANINA PARSEL DÜZEYİNDE YAKLAŞTI. GENEL PLAN SÜREKLILIĞİ KAYBOLDU. BU DÜZENDE UYGULANAN ŞEHİRCİLİK YÖRENİN GELENEKSEL DOKU VE MİMARİ KARAKTERİNİ, TOPOĞRAFİK YAPISINI, IKLİMSEL ÖZELLİKLERİNİ,  BELDENİN SİLUET ETKİSİNİ,  KÜLTÜREL VARLIKLAR VE DOĞAL BİTKİ ÖRTÜSÜNÜ PAS GEÇTİ. YABANCI, KİŞİLİKSİZ, KAVRAMSIZ BIR YAPILAŞMA ORTAYA ÇIKTI. BUNLARA BİRDE KAÇAK VE RUHSAT DIŞI OLANLARI İLAVE ETMEYİ UNUTMAYALIM. AYKIRI DAVRANANLARA AĞIR CEZALAR GETİRİLEN KENTSEL SIT ALANINDA DAHI ONLARCA KAÇAK YAPI OLUŞTU. SOKAĞIN ÜSTÜNE BINA YAPIP SOKAĞI KAPAYANINI DAHİ GÖRDÜM. KİLİSE DAĞINI GECEKONDULAR TEPEYE DOĞRU İŞGAL EDİVERDİ. YILANCI BURNU MEVKİİNDE ‘NEOPOLİS’ ANTIK KENTİNİN ÜSTÜNE BİR SİTE KONUVERDİ GEÇTİĞİMİZ YILLARDA.

ŞEHİR PLANI KÖTÜ AMA BİNALAR GÜZEL OLABİLİRDİ. NE YAZIK Kİ BU DA OLMADI. BİR TURİSTİK YÖREDE BU KADAR KİŞİLİKSİZ, ANLAMSIZ, DÜZEYSIZ BİR MİMARİ, BU KADAR YAVAN, İTİCİ YAPILAR GÖRMEDİM. KUŞADASINDA NİTELİKLİ MİMARİ ESER ÇOK AZ. BİRKAÇ BAŞARILI ÇALIŞMA DA GENEL ÇEVRE KARGAŞASININ İÇİNDE KAYBOLUP GİDİYOR.

ÜZÜLEREK İFADE EDİYORUM, BUGÜNKÜ KUŞADASI BENİM İÇİN BİR GÖRSEL KİRLİLİKTİR, BİR GÖRSEL GÜRÜLTÜDÜR. NE YAZIKKİ BU BENİM BABA MEMLEKETİMDİR.!

DOĞANIN, GEÇMİŞ MEDENİYET VE KÜLTÜRLERİN BİZE EMANET ETTİĞİ BU VARLIĞI KORUYAMAMAK HEM GÜNAHTIR HEM DE SUÇTUR. BÖYLE GİDERSE KUŞADALI ÇOÇUKLARINA BİR BETON ÇÖPLÜĞÜMÜ MİRAS BIRAKACAKTIR.

UNUTMAYALIMKİ ŞEHİRLERİN GÖRÜNTÜSÜ O TOPLUMUN ERİŞTİĞİ MEDENİYET SEVİYESİNİN AYNASIDIR. ŞEHİRLERDEKİ ÇARPIK VE ÇİRKİN YAPILAŞMA O BÖLGENİN  AHLAKİ, SOSYO-EKONOMİK, KÜLTÜREL SIKINTI VE İSTİKRARSIZLIĞININ GÖSTERGESİDİR. BUNLAR BİRBİRLERİNDEN AYRILAMAZ.

BUGÜN MIMARISI BOZUK ANCAK KUŞADASI KADAR BOZUK OLMAYAN KOMŞULAR ÇEŞME VE BODRUM MAŞALLAH UÇUYOR. HER BİRİ KUŞADASINA 2 SAAT MESAFEDE. ANCAK ONLARDAN ÇOK DAHA FAZLA ÖZELLİĞİ, DOĞAL VE TARIHI VARLIĞI OLAN KUŞADASI’NA HERKES BURUN KIVIRIYOR. KUŞADASINDA BIR VILANIN ÇEŞME DE, BODRUM DAKİ EŞDEĞERİ 3 KAT FAZLA FIYATLA ALICI BULUYOR. ELIT VE ZENGIN TURIST ALABİLDİĞİNE KAZIKLANSA DA ÇEŞME VE BODRUM’U TERCIH EDİYOR. ÜNLÜLERİMİZ, ENTELLERİMİZ, SANATÇILARIMIZ ORALARDA KONUŞLANIYOR. TABII MAGAZIN BASINIDA ORALARDA.

YUNAN MYKONOS BIR TAŞ YIĞINI, VOLKANIK ADA OLAN SANTORINI BIRAZ DAHA GÜZEL. ANCAK HİÇBİRİNDE AĞAÇTAN YEŞİLLİKTEN ESER YOK. ORALARI DÜNYANIN GÖZDESİ YAPAN YUNAN BAYRAĞINDAN GELEN MAVİ BEYAZ MİMARİSİ VE BAŞARILI YUNAN PROPAGANDA VE ORGANIZASYONU.

           KUŞADALI ADASINA SAHİP ÇIKMALIDIR. KİLİT KUŞADALI VE KUŞADASI NIN YENI BAŞKANI SN. ESAT ALTUNGÜN DÜR. DAHA ÖNCE DE SÖYLEMİŞTİM. BAŞKAN ALTUNGÜN KUŞADASI NIN BELKİDE SON ÜMİDİDİR. KUŞADASINI KURTARMAK İÇİN BİR ‘ACIL AKSİYON PLANI' DEVREYE SOKMALI VE ADA HALKI DA BAŞKANINA, BELEDIYESİNE, MECLİSİNE BU PLANIN UYGULAMASINDA DESTEK OLMALIDIR. YOKSA KUŞADALI YAKIN BIR GELECEKTE AKREP GİBİ KENDİ KENDİNİ SOKARAK İNTİHAR ETMİŞ OLACAKTIR.

GELIN YARDIM EDİN. KUŞADASI NI KURTARALIM…O’NU BIR NUMARA, DİĞER BİR DEYİŞLE ‘NUMBER ONE’ YAPALIM. ÇEŞME’YLE, BODRUM’LA BERABER, YUNAN’IN MYKONOS’UNU, SANTORİNİ’SİNİ DEVIRELİM. EGE DE TURİZM KRALLIĞININ TAHTINA YENIDEN OTURALIM.